„Dzieci moje winny pamiętać, że są Polakami, że pochodzą ze starej rodziny szlacheckiej o pięciowiekowej nieskazitelnej przeszłości, że ojciec ich dołożył wszelkich swych możliwości dla wskrzeszenia Polski w jej byłej chwale i potędze. Ma zatem prawo żądać od swego potomstwa, aby nazwiska naszego niczym nie splamiły.
Gen. J. Dowbor Muśnicki
W dniu 80. rocznicy mordu katyńskiego na lusowskim cmentarzu przy rodzinnym grobowcu dowódcy zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego Gen. Józefa Dowbora – Muśnickiego odbyło się symboliczne wspomnienie rocznicy śmierci córki generała Janiny Lewandowskiej ur. 22 kwietnia 1908r. w Charkowie, zamordowanej w dniu 22 kwietnia 1940 roku w Katyniu w dniu swoich 32 urodzin.
Ze względu na rygorystyczne zarządzenia związane z epidemią koronawirusa, Prezes Klubu Seniorów Lotnictwa Aeroklubu Poznańskiego, Barbara Grześkowiak Bocian złożyła wiązankę kwiatów oraz zapaliła znicz pamięci od lotniczej braci.
Zainteresowanie lotnictwem J. Lewandowskiej zaczyna się od pobytu na pokazach lotniczych odbywających się na lotnisku w Ławicy z okazji Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu (1929 rok). Do Aeroklubu Poznańskiego wstępuje najprawdopodobniej w 1931 roku, działa bardzo aktywnie, gdyż już w 1933 roku wchodzi w skład Zarządu Aeroklubu. W latach 1934/1935 zdobywa uprawnienia skoczka spadochronowego. Kolejne lata to szkolenie szybowcowe w ośrodkach: Rzadkowo, Tęgoborze, Bezmiechowa, Ustianowa oraz szkolenie samolotowe, po ukończeniu którego zostaje przyjęta do Wyższej Szkoły Pilotażu na Ławicy, skąd została skierowana na kurs radiotelegrafii do Lwowa, gdzie odbywa przeszkolenie na aparat drukujący, tzw. „Juza” Huugsa, będący wówczas na wyposażeniu wojska.
Pilotka szybowcowa i samolotowa Aeroklubu Poznańskiego 3 września 1939r. wraz z innymi członkami Aeroklubu dołączyła do rzutu kołowego Bazy Lotniczej Nr 3 z Ławicy. Najprawdopodobniej 22 września w rejonie Husiatyna dostała się do niewoli sowieckiej. Była przetrzymywana najpierw w Ostaszkowie , potem w obozie w Kozielsku.
Zwłoki Janiny Lewandowskiej zostały odnalezione przez Niemców podczas pierwszej ekshumacji mogił katyńskich w 1943r. Jej czaszka wraz z sześcioma innymi została przywieziona do Wrocławia przez prof. Gerharda Buhtza z Zakładu Medycyny Sądowej niemieckiego Uniwersytetu Wrocławskiego. Następnie po 1945r. przez lata ukrywał je przed Urzędem Bezpieczeństwa prof. Bolesław Popielski. Tuż przed śmiercią wyjawił tajemnicę swojemu asystentowi. Za pomocą metod komputerowych potwierdzono, że są to szczątki ofiar katyńskich, ale udało się zidentyfikować tylko czaszkę poznańskiej pilotki w maju 2005 roku metodą superprojekcji w Zakładzie Medycyny Sądowej Akademii Medycznej we Wrocławiu w obecności pracowników Katedry Antropologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
4 listopada 2005r. czaszkę z honorami wojskowymi pochowano w specjalnej urnie w grobie rodziny Dowbor-Muśnickich na cmentarzu w podpoznańskim Lusowie.
Jakże symboliczny był tegoroczny dzień obchodów 80. rocznicy tragedii Katyńskiej bez udziału kompanii honorowej Wojska Polskiego, młodzieży szkolnej, mieszkańców Lusowa i KSL Aer. Poznańskiego.
Mąż Janiny Lewandowskiej płk inż. Mieczysław Lewandowski służył m.in. w 305 Dywizjonie Bombowym Ziemi Wielkopolskiej w Wielkiej Brytanii w okresie II wojny światowej.
Od czasu do czasu TVP Historia okazjonalnie emituje fabularyzowany dokument „ Z nieba do nieba” reż. Zb. Kowalewskiego poświęcony postaci Janiny Lewandowskiej.
Tekst i foto: Barbara Grześkowiak - Bocian i Krzysztof Borowiak.
KSL Aeroklubu Poznańskiego
Comments